سرامیک و کاشی از مهم ترین مصالح مصرفی در صنعت ساختمان هستند که دوام، زیبایی و بهداشت محیط را رقم می زنند. یکی از پارامترهای تعیین کننده کیفیت این محصولات، میزان جذب آب آن ها است. تست جذب آب سرامیک نقش بنیادی در تعیین کاربری بهینه و میزان پایداری سرامیک در برابر رطوبت، یخ زدگی، لکه و عوامل فرساینده ایفا می کند. در این مطلب به صورت جامع و تخصصی به معرفی جذب آب سرامیک، اهمیت آن، روش های تست و تاثیر این ویژگی پرداخته می شود.
جذب آب سرامیک چیست؟
جذب آب به مقدار آبی گفته می شود که یک نمونه سرامیک یا کاشی در شرایط استاندارد و مشخص می تواند به خود جذب کند. این مقدار معمولا بر حسب درصدی از وزن خشک نمونه بیان می شود؛ یعنی پس از توزین نمونه خشک، آن را مدتی در آب غوطه ور و سپس وزن مرطوبش اندازه گیری می گردد. اختلاف این دو وزن، نسبت به وزن خشک، درصد جذب آب را تعیین می کند.
جذب آب ارتباط مستقیمی با تخلخل (وجود منافذ ریز و درشت) در بدنه سرامیک دارد. هر چه سرامیک متراکم تر و با ساختار یکنواخت تر باشد، جذب آب کمتر بوده و مقاومت کلی محصول بالاتر خواهد بود.
اهمیت جذب آب در سرامیک
تست جذب آب سرامیک نقش مهمی در تعیین محل مناسب کاربرد سرامیک یا کاشی ایفا می کند. اگر کاشی یا سرامیک جذب آب بالایی داشته باشد، در فضاهای مرطوب یا سرد آسیب پذیر می شود. جذب آب بالا می تواند موجب مشکلات زیر گردد:
- نفوذ آب به داخل سرامیک
- یخ بستن آب در زمستان و ترک خوردگی
- رنگ پریدگی و شوره زدگی سطح
- افزایش احتمال رشد قارچ و باکتری
- کاهش دوام، استحکام و مقاومت مکانیکی
در مقابل، سرامیک هایی با جذب آب پایین (خصوصا پرسلان ها) برای حمام، آشپزخانه، استخر، نمای خارجی و مکان های پرتردد و مرطوب مناسب هستند و طول عمر بالا و بهداشت بیشتری دارند.
عوامل موثر بر جذب آب سرامیک
چند فاکتور مهم در میزان جذب آب تاثیرگذارند که اگر به آن ها توجه شود، می توان بهترین سرامیک را متناسب با کاربرد مورد نظر انتخاب کرد:
- مواد اولیه: سرامیک هایی که از خاک با چگالی بالا (مانند خاک رس خاص و ماسه مرغوب) تولید می شوند، تخلخل کمتری دارند و جذب آب آن ها پایین تر است.
- روش پخت: پخت در دمای بالاتر باعث افزایش تراکم ساختاری سرامیک می شود که تاثیر مستقیم بر کاهش جذب آب دارد.
- لعاب: لایه لعاب، تا حدودی سطح کاشی پرسلان کف را در برابر نفوذ آب محافظت می کند، گرچه نقش اصلی به بدنه سرامیک و تراکم آن مربوط است.
دسته بندی انواع سرامیک بر اساس جذب آب
بر اساس استانداردها، سرامیک ها بر مبنای درصد جذب آب به سه گروه اصلی تقسیم می شوند:
- جذب آب سرامیک پرسلان کمتر از 5/0 درصد: بسیار متراکم، مناسب محیط های مرطوب و پرتردد (حمام، استخر، محوطه بیرونی)، فضاهای عمومی و یطور کل ویژگی های برتر برای تمامی محیط ها
- جذب آب سرامیک معمولی بین 5/0 تا 3 و ۳ تا ۷ درصد: برای مکان های داخلی با رطوبت متوسط و درجه اهمیت کمتر
- کاشی با جذب آب بالا – بیش از ۷ درصد: مناسب دیوارهای داخلی و فضاهای خشک، نامناسب برای محیط های مرطوب
زاویه اصلی این تقسیم بندی در دوام، مقاومت و پایداری رنگ و فرم سرامیک در محیط هدف خلاصه می شود.
تست جذب آب سرامیک چگونه انجام می شود؟
روش استاندارد و متداول تست جذب آب که در بیشتر آزمایشگاه ها و کارخانه های کاشی و سرامیک انجام می شود، شامل مراحل زیر است:
- آماده سازی نمونه: یک نمونه سرامیک تمیز و خشک را انتخاب و وزن دقیق آن را با ترازوی حساس ثبت می کنند (وزن خشک).
- غوطه وری در آب: نمونه را به مدت 24 ساعت در آب تمیز و بدون املاح کاملا غوطه ور نگه می دارند تا تمامی خلل و فرج با آب پر شود.
- خارج کردن و پاک کردن سطح: نمونه را از آب خارج و با پارچه ای تمیز، سطح آن را به آرامی خشک می کنند تا فقط آب داخل منافذ باقی بماند و آب سطحی حذف شود.
- توزین نمونه مرطوب: بلافاصله پس از خشک کردن سطح، نمونه را مجددا وزن کشی می کنند (وزن مرطوب).
با استفاده از فرمول زیر درصد جذب آب تعیین می شود:
جذب آب (%) = ((وزن مرطوب کاشی – وزن خشک کاشی) / وزن خشک کاشی) × 100
برای اطمینان از صحت نتایج، این روش روی چند نمونه تکرار و میانگین آن گرفته می شود.
نقش جذب آب در دوام و بهداشت سرامیک
هر چقدر درصد تست جذب آب سرامیک پایین تر باشد:
- مقاومت در برابر رطوبت و نفوذ آب بالاتر است: عمر مفید افزایش یافته و خطر ترک خوردگی و شوره زدگی کاهش می یابد.
- بهداشتی تر خواهد بود: محیط ورود و رشد باکتری، قارچ و میکروب فراهم نمی شود.
- پاک سازی آسان تر می شود: لکه ها و آلودگی کمتر به بافت کاشی نفوذ می کنند.
- مقاومت بیشتری در برابر سرما و یخ زدگی دارد: شکستگی، رنگ پریدگی یا طبله شدن پس از زمستان به حداقل می رسد.
نکاتی برای انتخاب سرامیک بر اساس جذب آب
با توجه به نتایج تست جذب آب سرامیک، بر مبنای نکات زیر می توانید سرامیک مناسب را انتخاب کنید:
- برای استفاده در حمام، استخر، کف حیاط و محیط های باز، سرامیک پرسلانی (با جذب آب کمتر از 0.5 تا 3 درصد) توصیه می شود.
- برای محیط های با درجه اهمیت کمتر، می توانید گزینه هایی با جذب آب بالاتر را انتخاب کنید. با این وجود، هرچه جذب آب کمتر، دوام و سهولت نگهداری بیشتر خواهد بود.
- علاوه بر جذب آب، به لعاب، رنگ، ضخامت و ابعاد سرامیک نیز توجه کنید.
سخن پایانی
تست جذب آب سرامیک یکی از اصلی ترین مراحل کنترل کیفیت و تعیین کاربرد بهینه محصول در پروژه های ساختمانی است. این آزمون ساده اما کلیدی مشخص می کند که یک کاشی یا سرامیک تا چه اندازه در برابر نفوذ رطوبت و عوامل مخرب محیطی مقاوم و پایدار خواهد بود.
هرچه میزان جذب آب پایین تر باشد، دوام، بهداشت، استحکام و زیبایی سرامیک نیز بیشتر است؛ بنابراین، هنگام خرید و استفاده سرامیک و کاشی، توجه به نتیجه تست جذب آب، سطح مقاومت، محل نصب و توصیه های تولیدکننده اهمیت ویژه دارد.
